چالش های سیاست خارجی ایران در گفتگو با علیرضا نامور حقیقی

همیشه در بین مردم صحبت از سیاست و سیاست‌خارجی، ساده‌ترین اتفاق‌های ممکن تلقی می‌شود. این‌که کلماتی مانند «کنار آمدن»، «سازش کردن»، «فروختن» و... چیزهایی از این دست را مدام در مکان‌های عمومی می‌شنویم شاهدی بر این مدعاست. تصور بسیاری از مردم از سیاست‌خارجی، مواجهه با قدرتی بسیار بزرگ یا بسیار پوشالی (بسته به زاویه نگاه بیننده) است که باید تسلیم آن شد یا در قرائت دوم با آن مقابله و در حد امکان آن را نابود کرد. در هر دوی این نگاه‌‌ها چیزی از جنس ساده انگاری و تقلیل دادن سیاست‌خارجی به مواجهه با یک کشور، یعنی آمریکاست که کلید رهایی در این جهان‌بینی سازش یا نبرد نهایی با این کشور است. این جهان بینی که خطر غلتیدن در تئوری توطئه را در صورت شکست فرضیات خویش دارد به ما نمی‌گوید که در جهان کشورهای همسایه‌ای وجود دارند که بازی آن‌ها ممکن است تاثیرات بیشتری بر روابط ما بر تخاصم یا سازش با کشور اصلی داشته باشد. یا فی‌المثل رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی بخصوص در حوزه‌های نرم از جمله اقتصاد و تولید، صورتی دیگر از مساله راهبرد دفاعی را پیش روی ما می‌گذارد. در یک کلام، شکل ارتباط با جهان و اولویت‌های راهبردی در سیاست‌خارجی، یک جمله یک خطی نیست و شاید بتوان آن را بازی با چندین بازیگر که کارت‌های متفاوتی برای تغییر کل ماهیت بازی در اختیار دارند مقایسه کرد. از همین رو با دکتر علی‌رضا نامور حقیقی تحلیلگر سیاسی ومدرس در دانشگاه تورنتو به گفتگو نشسته و از ایشان پرسیدیم به راستی چگونه می‌شود چالش‌های سیاست‌خارجی ایران را بررسی و الویت‌بندی کرد؟ آیا اگر ایران در یک مذاکره کامل یا ایالات متحده به یک توافق کامل در همه موارد دست یابد، می‌توان به حل همه مشکلات ایران در صحنه سیاسی امیدوار بود؟ آیا این مدل نگرش حذف بقیه بازیگران از صحنه سیاست‌خارجی ایران نیست؟ آیا همسایگان ایران، می‌توانند به راحتی این مساله را بپذیرند یا در کار ایران اخلال خواهند کرد؟ تکلیف اسرائیل در این بازی چه خواهد شد؟ آیا ایالات متحده بین ایران و اسرائیل یک انتخاب نهایی خواهد داشت یا راهبرد دیگری اتخاذ خواهد کرد؟ و در نهایت اینکه آیا مذاکره می‌تواند راهگشای همه مشکلات ایران باشد؟ آقای نامور بزرگترین چالش سیاست‌خارجی ایران را مساله «غنی‌سازی» اورانیوم ‌میداند و در دفاع از نظر خود می‌گوید غنی‌سازی کلیدواژه ایست که ایالات متحده میتواند بقیه کشورها را علیه ایران بر خود متحد کند و ایران از «غنی‌سازی» (و نه صنعت هسته‌ای) طرفی نبسته و نخواهد بست. وی معتقد است، ایران باید خود را برای بدترین سناریوی فرضی در انتخابات آمریکا که پیروزی ترامپ با رای بالا باشد، آماده کند تا سطح غافگیری خود را کاهش دهد . برای چنین سناریویی ایران باید پکیج مذاکراتی آماده داشته باشد که بتواند روی میز بگذارد.